Helen Briggs ve Victoria Gill | BBC Bilim Muhabirleri
Bilim insanları, dişileri menopoza giren balina türleri üzerinde yaptıkları araştırmalarda, bu balinaların diğerlerinden daha uzun yaşadığını ve bu sayede ailelerine daha uzun süre bakabildiklerini ortaya koydu.
Bilim insanları yıllardır, sadece insanlarda ve denizdeki az sayıda memelide görülen menopozun evrim sürecinde neden ortaya çıkmış olabileceğini anlamaya çalışıyordu.
Evrimsel açıdan bakıldığında, ömrün daha yarısındayken üremeyi durdurmak sıra dışı bir tercih.
Doğada pek çok tür ölene kadar üreyerek genlerini sonraki nesle aktarma şansını artırmaya çalışıyor.
Yeni araştırmanın başında bulunan, Exeter Üniversitesi’nden Sam Ellis, bazı balina türlerinde menopozun daha uzun bir ömür sağladığını, üremeye son veren anne ve büyükannelerin ailelerine bakmaya devam ettiğini söyledi:
“Bunun insanlarda da benzer olduğunu görüyoruz. Üreme yıllarımız en yakın primat akrabalarımızla neredeyse aynı fakat ömrümüz onlardan çok daha uzun.”
Nature dergisinde yayımlanan bu araştırma, bilim insanlarının on yıllardır bu gizemi aydınlatma girişimlerinin son halkası oldu.
Exeter Üniversitesi’nden bir ekibin yönettiği bilim insanları, 32 balina türünün ömürlerini inceledi.
Dişileri menopoza giren beş tür olan narval (denizgergedanı), beluga (beyaz balina), kısa yüzgeçli pilot balina, katil balina ve yalancı katil balinaların diğer dişli balinalara kıyasla 40 yıl daha uzun yaşadığı tespit edildi.
Böylece yavrularına ve onların yavrularına daha fazla zaman ayırarak onların hayatta kalma şansını artıyorlar.
Bir yaştan sonra üremeyi durdurmaları sayesinde daha az boğazı beslemekle uğraşıyorlar.
Bilim insanlarının bir diğer tespiti de, yalnızca sıkı aile bağlarına ve karmaşık sosyal yapılara sahip türlerin menopoza girmesi oldu.
Bu araştırmayla bir bağı olmayan Londra Hijyen ve Tropik Tıp Okulu Nüfus ve Sağlık Profesörü Rebecca Seer, araştırma sonucunu yorumlarken “Balinalar üzerinde yapılan bu araştırma, insanlarda da aynı seçilim süreçlerinin işlemiş olabileceğini, böylece nesiller arası üreme rekabeti ortadan kalkarken yerine yardımsever büyükannelerin gelmiş olabileceğini gösteriyor” dedi.
